Efekty uczenia się w edukacji dorosłych

dr Aleksandra Ścibich-Kopiec

Współczesny rynek pracy wymaga od pracowników ciągłego doskonalenia własnych umiejętności. Nowe technologie zmieniły sposób, w jaki się komunikujemy oraz wykonujemy codzienne zadania. Stanowi to duże wyzwanie zarówno dla pracodawców, jak i instytucji pomagających osobom dorosłym. Edukatorzy osób dorosłych powinni dostosować sposób kształcenia do nowych potrzeb i czasów. 

Dlaczego warto kształcić się po zakończeniu edukacji formalnej?

Kształcenie ustawiczne wydaje się koniecznością wymuszoną sytuacją społeczno-ekonomiczną. Jednak daje ono szereg korzyści osobom, które po nie sięgają. Z jednej strony daje większe szanse na rozwój kariery, co prowadzi do lepszego wynagrodzenia i satysfakcji zawodowej; z drugiej — prowadzi również do rozwoju osobistego, co podnosi jakość życia oraz poziom pewności siebie. Edukacja dorosłych procentujerównież w życiu społecznym — wykształceni obywatele chętniej angażują się w lokalne projekty, są bardziej świadomi w dziedzinie zdrowia, a także podejmują bardziej świadome decyzje, tym samym zapewniając stabilność społecznościom, których są częścią. 

Edukacja dorosłych odgrywa również istotną rolę w promowaniu inkluzywności i równości społecznej. Daje szansę na zdobycie wykształcenia osobom, które z różnych przyczyn, związanych np. z sytuacją życiową czy ekonomiczną, nie miały takiej możliwości wcześniej. Dzięki temu dorośli mogą przełamywać bariery i zmieniać swoje życie na lepsze.

Trendy współczesnego rynku pracy

Dzisiejszy rynek pracy napędzają bliźniacze transformacje — zielona i cyfrowa. Pierwsza jest związana z rosnącą świadomością ekologiczną, która tworzy popyt na specjalistów projektowania i wytwarzania produktów przyjaznych środowisku. Druga, wraz z towarzyszącą jej globalizacją, zwiększają konkurencję izapotrzebowanie na umiejętności technologiczne oraz kompetencje miękkie, jak elastyczność, kreatywność i umiejętność pracy w rozproszonych, często międzynarodowych zespołach. Cyfryzacji od lat towarzyszą robotyzacja i automatyzacja, które zmieniają charakter pracy — odsuwają ludzi od trudnych i niechętnie wykonywanych zadań, ale jednocześnie wymagają zdobywania nowych kwalifikacji, żeby nie obawiać się, gdy nazwę swojego stanowiska znajdzie się wśród tych, które zostaną zastąpione przez maszyny i algorytmy. Na to wszystko nakładają się kwestie demograficzne oraz (zintensyfikowane przez pandemię)zróżnicowanie form współpracy.

Edukatorzy osób dorosłych 

Megatrendy kształtujące rynek pracy mają bezpośredni wpływ na działalność edukatorów osób dorosłych. Edukatorzy powinni stale się dokształcać, by być na bieżąco z trendami technologicznymi, a także potrafić prowadzić zajęcia grupowe, wspierając współpracę i rozwiązywanie konfliktów. W kontekście różnorodnościkulturowej, kluczowe jest dostosowywanie się do różnych wartości, przekonań i stylów komunikacji klientów z różnych środowisk. Dla osób zaangażowanych w rozwój dorosłych ważne są umiejętności pedagogiczne, takie jak empatia, tolerancja, budowanie relacji z dorosłymi uczniami, cierpliwość i wyrozumiałość. Edukatorzy muszą jasno przekazywać informacje, słuchać i rozumieć potrzeby uczniów, a także skutecznie komunikować się w środowisku wirtualnym, korzystając z nowoczesnych technologii edukacyjnych. Istotne są także umiejętności doradcze, wspierające klientów w identyfikowaniu celów, rozwiązywaniu problemów i podejmowaniu decyzji, co wymaga rozumienia indywidualnych potrzeb oraz umiejętności planowania i dostosowywania materiałów edukacyjnych.

Środki zaradcze

Wychodząc naprzeciw tym wyzwaniom współczesności, polsko-macedońskie konsorcjum firm EVACO i IMPULSI, w projekcie “Efekty uczenia się w edukacji dorosłych” przygotowało materiały, narzędzia i szkolenia, które pomagają tworzyć bardziej skuteczne kursy doszkalające dla osób dorosłych.

Głównym celem przedsięwzięcia, realizowanego w ramach programu Erasmus+ w latach 2023-2024, jest rozwinięcie wiedzy i umiejętności partnerów w zakresie prawidłowego definiowania efektów uczenia się oraz metody ich weryfikacji. Przedsięwzięcie odpowiada na potrzeby instytucji edukacyjnych, ekspertów,edukatorów i asesorów działających w sektorze edukacji dorosłych. Osoby zainteresowane tą tematyką mogą skorzystać z materiałów dostępnych w serwisie Fundacji Edukacji Rozwoju i Innowacji. 

Raporty

Wśród powstałych treści znajdą Państwo m.in. dwa opracowania: „Efekty uczenia się w edukacji dorosłych” oraz „Nowe zawody i kompetencje w edukacji osób dorosłych”. W raportach przedstawiono aktualne wyzwania stojące przed edukatorami osób dorosłych, a także nowoczesne narzędzia przydatne w tymzakresie. Opracowania, do których lektury zachęcamy, zwracają uwagę na megatrendy istotnie kształtujące rynek pracy i konieczność ustawicznej nauki. Czytelnicy zapoznają się również z nowymi metodami mierzenia efektywności uczenia się dorosłych. We wspomnianych publikacjach nie zabrakło odniesień dodobrych praktyk i przykładów z innych krajów, takich jak Finlandia, Szwecja, Macedonia Północna i Australia oraz opisu przydatnych narzędzi w edukowaniu osób dorosłych oraz zwiększaniu kompetencji edukatorów.

Moduły szkoleniowe

Na Platformie FERI dostępne są także moduły szkoleniowe. Każdy z modułów kursu zawiera materiały w formie podcastów oraz prezentacji. Uczestnicy dowiedzą się m.in. o tym jak tworzyć dobre oferty szkoleniowe, prowadzić skuteczny mentoring osób dorosłych, a także poznają szczegóły dotyczące walidacji i metodologii SMART, czyli nowoczesnych narzędzi przydatnych w edukacji dorosłych. Każdymoduł kończy się testem, który pomoże usystematyzować wiedzę i dokonać samooceny umiejętności zdobytych podczas szkolenia online.

Kurs e-learningowy

Kolejny element „Learning outcomes” to kurs on-line, zawierający treści dotyczące definiowania efektów uczenia się w edukacji dorosłych, rozwoju zawodowego edukatorów oraz narzędzia i rozwiązania wspierające edukację osób dorosłych. Uczestnicy mogą zapoznać się z proponowaną literaturą przedmiotu. Osoby uczestniczące w kursie mogą, w wybranym przez siebie tempie, realizować treści kształcenia, wykonywać (i zaliczać) zadania pisemne oraz test końcowy.

Dzielenie się efektami

Wnioski z projektu mieliśmy okazję zaprezentować 14 czerwca 2024 roku podczas seminarium upowszechniającego na temat efektów uczenia się, zorganizowanego w Regionalnym Centrum Rozwoju Parzęczew w województwie łódzkim. Podczas teoretycznej części spotkania dr Aleksandra Ścibich-Kopiec z firmy EVACO oraz Bilijana Velevska z macedońskiej firmy IMPULSI podzieliły się doświadczeniami iwiedzą dotyczącymi metod mierzenia efektów uczenia się, pracy trenera z osobami dorosłymi, umiejętności trenerskich w codziennym życiu, a także budowania kariery zawodowej. Ponadto odbyły się warsztaty praktyczne prowadzone przez Katerine Zlatanovska-Popova oraz Renatę Fijałkowską. Dodatkowo partnerzy projektu zrealizowali w trakcie projektu warsztaty stacjonarne także w Opolu oraz kilka webinariów z udziałem polskich i macedońskich uczestników. Warsztaty  skupiały się na rozwoju umiejętności trenerskich i budowaniu kariery zawodowej, oferując uczestnikom praktyczne narzędzia do wykorzystania w codziennym życiu zawodowym i osobistym. Podczas sesji uczestnicy byli bardzo aktywni, zadając liczne pytania i angażując się w dyskusje na temat trendów europejskich w edukacji osób dorosłych, postcovidowych zmian w edukacji i pracy, wpływu cyfryzacji na uczenie się osób dorosłych, luki kompetencyjne oraz metod ich identyfikacji 

Projekt „Learning Outcomes in adult education” (nr PL 2022-2-PL01-KA210-ADU-000094502) został sfinansowany ześrodków UE. Wyrażone poglądy i opinie są jedynie opiniami autora lub autorów i niekoniecznie odzwierciedlają poglądy i opinie Unii Europejskiej lub Europejskiej Agencji Wykonawczej ds. Edukacji i Kultury (EACEA). UniaEuropejska ani EACEA nie ponoszą za nie odpowiedzialności. Wszystkie rezultaty wypracowane w ramach projektu „Learning Outcomes in adult education” udostępniane są na zasadzie otwartych licencji (CC BY-SA 4.0 DEED). Można z nich korzystać bezpłatnie i bez ograniczeń. Kopiowanie lub przetwarzanie tych materiałów w całości lub w części bez zgody autora jest zabronione. W przypadku wykorzystania rezultatów niezbędne jest podanie źródła finansowania oraz jego autorów.